ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ БАРЛЫҚ АУДАН, ҚАЛАСЫНДА БАЛЫҚ ШАРУАШЫЛЫҒЫН ДАМЫТУ БОЙЫНША ТҮСІНДІРМЕ ЖҰМЫСТАРЫ АТҚАРЫЛДЫ

Қазақстан Республикасы Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың ел халқына арнаған Жолдауларында азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, ауыл шаруашылығының тиімділігін арттыру және экологиялық тепе-теңдікті сақтау – негізгі басымдықтардың бірі ретінде айқындалған. Осы міндеттер аясында балық шаруашылығын дамыту – қазіргі таңда стратегиялық маңызы зор бағыттардың бірі саналады.

Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес 2021-2030 жылдарға арналған балық шаруашылығын дамытудың ұлттық бағдарламасы бекітіліп, еліміз бойынша 270 мың тоннаға дейін балық өнімін өндіру мақсаты қойылған болатын. Бұл бағдарламаның басты мақсаты – отандық азық-түлік қорын балық өнімдерімен толықтыру, экспорттық әлеуетті арттыру және ауыл тұрғындарын тұрақты табыс көзімен қамтамасыз ету.

Түркістан облысында осы бағдарлама аясында қарқынды жұмыстар жүргізіліп келеді. Облыстық әкімдік пен жауапты мемлекеттік органдардың үйлесімді іс-қимылы нәтижесінде өңірде 2030 жылға дейін тауарлы балық өсіру көлемін 20 мың тоннаға дейін жеткізу көзделіп отыр. Бұл мақсатқа жету үшін нақты іс-шаралар жоспары бекітіліп, кезең-кезеңімен жүзеге асырылуда.

Қазіргі таңда Түркістан облысында тауарлы балық өсірумен айналысатын 231 шаруа қожалығы тіркелген. Оның ішінде 160 субъект ресми түрде заңдастырылып, облысаралық бассейндік балық шаруашылығы инспекциясымен тіркеуден өткен. Бұл – саладағы құқықтық тәртіптің сақталуын және мемлекеттік бақылаудың тиімді жүзеге асырылуын қамтамасыз етеді.

Облыс әкімі Нұралхан Көшеровтың тапсырмасымен арнайы жұмысшы топ құрылып, өңірдегі барлық аудан-қалаларды аралап, кәсіпкерлер мен шаруалармен кездесулер өткізуде. Бұл кездесулердің негізгі мақсаты – балық шаруашылығын жүргізу жолдары, мемлекеттік бағдарламалар мен субсидиялар туралы толық ақпарат беру және инвесторлар тарту арқылы саланың дамуына серпін беру. Жұмысшы топ құрамында ауыл шаруашылығы басқармасы мамандары, ғылыми-зерттеу институттарының өкілдері және тәжірибелі балық шаруашылығы мамандары бар.

Атап айтқанда, Төлеби, Қазығұрт, Сарыағаш, Келес, Мақтаарал, Жетісай, Шардара аудандары мен Арыс қаласында арнайы кездесулер ұйымдастырылып, мемлекет тарапынан берілетін субсидиялар мен жеңілдіктер туралы түсіндіру жұмыстары жүргізілді. Кәсіпкерлер мен шаруа қожалықтарының басшылары балық өсірудің заманауи әдістерімен, азықтандыру жүйелерімен, су айдындарын тиімді пайдаланумен, сонымен қатар экспорт нарығына шығу жолдарымен танысты.

Облыста балық шаруашылығына мемлекет тарапынан елеулі қолдау көрсетілуде. 2023 жылы өңір бойынша 7000 тонна балық өсіру жоспары бекітіліп, бұл көрсеткіш артығымен – 7509 тоннаға орындалды. Бұл көрсеткіштер Түркістан облысы үшін үлкен жетістік болып саналады, себебі өңірде табиғи су көздері шектеулі болғанымен, жасанды су қоймаларын және бассейндік акваөсіру технологияларын пайдалану арқылы жоғары нәтиже көрсетуге мүмкіндік бар.

2024 жылы балық шаруашылығына жергілікті бюджеттен 500 миллион теңге бөлінді. Бұл қаражат 62 балық шаруашылығы субъектісінің шығындарын өтеуге жұмсалды. Нақтырақ айтқанда, жем-шөп сатып алу, шабақ алу, бассейн салу, сүзу және аэрация жүйелерін орнату сияқты шығындар субсидия арқылы өтелді. Бұл қолдау кәсіпкерлердің балық шаруашылығына деген қызығушылығын арттырып, олардың өндірістік қуаттарын кеңейтуіне жол ашты.

Түркістан облысында балық өнімдерін шет елдерге экспорттайтын төрт ірі кәсіпорын жұмыс істейді. Олардың өндірістік инфрақұрылымы, заманауи жабдықтары және экспорттық талаптарға сай логистикалық мүмкіндіктері бар. 2023 жылдың қорытындысы бойынша 2236,78 тонна балық өнімі Ресей, Қытай, Өзбекстан, Тәжікстан сияқты елдерге экспортталған. Бұл – аймақтың экспорттық әлеуетін және халықаралық нарықтағы бәсекеге қабілеттілігін көрсетеді.

Айта кетейік, 6-14 ақпан аралығында арнайы құрылған жұмысшы топ облысқа қарасты барлық 17 аудан мен қалада болып, кәсіпкерлермен кездесіп, балық шаруашылығын дамыту бағытындағы нақты түсіндіру жұмыстарын жүргізді. Әрбір кездесуде шаруалар тарапынан қойылған сұрақтарға нақты жауап беріліп, олардың ұсыныс-пікірлері негізінде өңірлік даму жоспары толықтырылып отырды.

Сонымен қатар облыста балық шаруашылығына бейім мамандарды даярлау ісі де жолға қойылуда. Колледждер мен жоғары оқу орындарында аквакультура мамандығы бойынша оқу бағдарламалары енгізіліп, студенттерге теориялық және тәжірибелік білім берілуде. Бұл өз кезегінде саладағы кадр тапшылығын жоюға мүмкіндік береді.

Балық шаруашылығын дамыту тек экономикалық пайдамен ғана шектелмейді. Бұл – экологиялық тепе-теңдікті сақтау, халықты сапалы ақуызды өніммен қамтамасыз ету және ауылдық жерлерде жаңа жұмыс орындарын ашу арқылы әлеуметтік мәселелерді шешудің тиімді жолы. Сондықтан Түркістан облысында бұл саланың дамуы – өңірдің тұрақты өсіміне негіз болмақ.