ТҮРКІСТАНДА «ІІ ҚАЗАҚ ТІЛІ – ҒЫЛЫМ ТІЛІ: ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТ ЖӘНЕ ТЕРМИНОЛОГИЯ» СИМПОЗИУМЫ ӨТІП ЖАТЫР

Түркістандағы Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінде «II Қазақ тілі – ғылым тілі: жасанды интеллект және терминология» симпозиумы басталды. Келелі кездесуге Түркістан облысы әкімі Нұралхан Көшеров, ҚР Парламенті Сенатының депутаты Дархан Қыдырәлі арнайы қатысып, зиялы қауым өкілдері, қоғам мен мәдениет қайраткерлері, ғалымдар мен сарапшылар, оқытушылар, докторанттар, магистранттар және студенттер талқы алаңында бас қосты.

Симпозиумның басты мақсаты – қазақ тілін ғылым тілі ретінде дамытудың өзекті мәселелерін анықтау, талқылау, жасанды интеллект жүйесін пайдалана отырып, қазақ тілінің терминологиясын дамыту жолындағы заманауи үдерістер мен қолданыстарын саралау.

Ауқымды шара ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігі мен ҚР Президентінің жанындағы Ұлттық ғылым академиясы, Түркістан облысының әкімдігі, Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті және «Bilig» Түрік әлемі әлеуметтік ғылымдар журналы, Дүниежүзілік тоғызқұмалақ федерациясының бірлесе ұйымдастыруымен өтуде.

Симпозиумға қатысушылар алдымен «Ахмет Ясауи университеті – Жаһандық жас ғалымдар» фотокөрмесін тамашалады. Сонымен қатар Түрік халықтарының зияткерлік ойындары көрмесі мен «Креативті индустрияның тілтанымдық негіздері: әзірлемелер мен жобалар» Ахмет Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының, «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығының жасанды интеллект негізінде әзірленген жобалар көрмесі көпшілік назарына ұсынылды.

Симпозиум аясында ұйымдастырылған «Ғылым мен технологиялар тоғысындағы қазақ тілінің болашағы» тақырыбындағы пленарлық отырыста Қожа Ахмет Ясауи атындағы ХҚТУ-дың ректоры Жанар Темірбекова модераторлық етті.

Пленарлық отырыста Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров, ҚР Парламенті Сенатының депутаты Дархан Қыдырәлі, Мемлекет және қоғам қайраткері, тіл маманы, филология ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА академигі Шерубай Құрманбайұлы, «Bilig» журналының редакторы Фырат Пурташ алғысөз алып, тақырып төңірегінде ой қозғады. Ұсыныстар ортаға салынып, жаңа идеялар айтылды.

– Таяуда Мемлекет басшысының бастамасымен Түркістанға ерекше мәртебе берілді. Бұл заң қасиетті қала үшін дамуына жаңаша жол ашады. Ал бүгін рухани астанамызда қазақ тілінің абыройын асыратын симпозиум өтіп жатыр. Мұндай жиындардың тарихи шаһарда өтуі – заңдылық! Ел Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Ұлттық құрылтайдың І отырысында қазақ тілін ғылым тіліне айналдыру жөнінде тапсырма берді. Бүгінгі жиында осы бағытта жаңа идеялар ұсынылады деп сенемін. Себебі, Қазақ тілі – халқымыздың рухани мұрасы. Ол ғылым мен технологияның тілі болуы керек. Білім беру, IT, инновация салаларында қазақ тілін дамыту арқылы ғылым тіліне айналдыруға толық мүмкіндік бар. Осы ретте Түркістан облысындағы Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті мен Туризм және меймандостық университеті жас буынға мемлекеттік тілде сапалы білім беруде. Ғылым және жоғары білім министрлігінің қолдауымен Түркістан қаласында қаласында биыл Оңтүстік Кореяның «Woosong» университетінің филиалын ашуды жоспарлап отырмыз. Бұл бастамалар ғылыммен бірге қазақ тілінің дамуына үлес қосады деп сенемін. Мемлекеттік тіл – басты байлығымыз. Қазақ тілін ғылым тіліне айналдыру – уақыт талабы. Осы мақсатта Түркістан облысында арнайы мобильді қосымша әзірленіп жатыр. Бұл мобильді қосымша арқылы жастар мемлекеттік тілді ІТ саласында кеңінен пайдаланатын болады. Бүгінгі маңызды жиынға арнайы келген сарапшыларға, ғалымдарға шынайы алғысымды білдіремін. Қазақ тілі ғылым тіліне айнала берсін! – деді Нұралхан Көшеров.

Маңызды басқосуда танымал ғалымдар, филологтар, профессорлар, тіл жанашырлары тақырыптық баяндамалар жасап, қатысушылармен пікір алмасты.

Осы күні 16 томнан тұратын «Асыл ағаш, Асыл шөп: Қазақстан флорасының жетекші тұқымдастары» сериясының және «Ата жұрттан ана жұртқа – білім көпірі» жобасы аясында түрік тілінен қазақ тіліне аударылған 10 оқулықтың тұсауы кесіліп, оқырманға жол тартты.

Пленарлық отырыс секциялық отырыстарға жалғасты. Қатысушылар «Іргелі және қолданбалы тіл білімі: заманауи тілтанымдық зерттеулер», «Жасанды интеллект және қазақ тілінің ғылыми коммуникациясы», «Әлеуметтік-гуманитарлық ғылымдардың ұлттық мазмұнын жаңартудың заманауи парадигмалары», «Жаратылыстану және техникалық ғылымдар саласындағы ұлттық мазмұнды дамыту: қазақ тілінің рөлі және жасанды интеллекттің мүмкіндіктері», «Қазақ тілінің салалық лингвистикасын дамытудың іргелі әдіснамалық негіздері және білім беруді цифрландыру» тақырыптарындағы секцияларға бөлініп, құнды ақпараттар алды.

Айта кетейік, қазақ тілінің мерейін асқақтатып, ғылым мен жасанды интеллект, терминология салаларының өзекті мәселелерін жан-жақты қарастыратын симпозиум 4 сәуірге дейін жалғасады.